SEYFİ ÇELİKKAYA

Yozgat Bozok Üniversitesi Ekincilik Fakültesi Akademisyen Prof. Dr. Belgin Coşge Şenkal, Yozgat’ın sert iklim koşullarının tıbbi aromatik bitkilerin içerisindeki hareketli maddeleri müspet yönde etkileyerek kalitesini artırdığını söyledi. Bölge çiftçisinin mütenavip yayın adına tıbbi aromatik bitkilere yönelebileceğini belirten Şenkal, “Yozgat’ın eke benzeri potansiyeli var tıbbi hoş kokulu nebat yetiştiriciliği açısından” dedi.

Yozgat Bozok Üniversitesi bünyesinde 2020 yılında kurulan Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Araştırı Ihya ve Uygulama Merkezi’nde, Yozgat yöresinde tıbbi ve hoş kokulu bitkilerle ait ilmî çalışmalar yapılıyor. Tıbbi ve aromatik nebat yetiştiriciliği konusunda Yozgat El Eğitim Müdürlüğü ile kolektif açılan kurslarda akademisyenler eliyle kursiyerlere tıbbi hoş kokulu bitkiler üzerine yetişek veriliyor.

“ÖNCELİKLİ KENDISINE FARKLI BİTKİLER ÜZERİNE DENEMELER KURDUK”

Yozgat Bozok Üniversitesi Ekincilik Fakültesi Akademisyen Prof. Dr. Sarih Coşge Şenkal, yürüttükleri alışmalarda mıntıka ekolojisine makul alternatif tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği üstünde yoğunlaştıklarını belirterek, “Buraya başmaklık adına ne bitkileri yetiştirebiliriz? Soylu Erki namına hangi bitkilerin tarımı yapılabilir? Onlarla ilgili aplikasyon alanlarımızda yetiştirici çalışmaları yapıyoruz. Bu icraat kapsamında, öncelikli kendisine değişik nebatat konusunda denemeler kurduk” dedi.

“YOZGAT’IN TIBBİ AROMATİK BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR POTANSİYELİ VAR”

Şenkal, adaçayı, melisa, lavanta, kekik kadar bitkiler üzerinde çalıştıklarını, tıpkı zamanda da büyük ilkbahar bitkileri adına kullanabilen çemen, çörek otu gibi bitkilerin yetiştiriciliğini üstelik yaptıklarını aktardı. Şenkal, şöyle konuştu:

“Yozgat’ın eke ayrımsız potansiyeli var tıbbi aromatik nebat yetiştiriciliği açısından. Bir Nice bitkide, özellikle toprak tarımı söz konusu olduğunda bir nice bitkide verim civar plandadır. Bitkilerde verim koskocaman ancak bizim bitkilerimiz, özellikle tıbbi aromatik bitkilerde verimden tezayüt kalite berenarı önemli. Çünkü siz çok şanlı aynı verim alabilirsiniz, yüksek mahsul alabilirsiniz ancak kalitemiz faziletli değilse, belli tıpkı kaliteyi yakalayamamışsanız ürünü pazarlama şansınız derakap derhâl namevcut. Yozgat’ın ekolojisi bu anlamda berenarı mehabetli ayrımsız üstünlük, tıpkı artı kendisine karşımıza çıkıyor. Bulunan ekolojik şartlar haddinden fazla anif, sert bire bir iklime sahip. Bu anif abuhava koşulları, tıbbi aromatik bitkiler dediğimiz bitki grubunun içerisindeki aktif maddeleri, yani bitkinin kalitesini müspet yönde etkiliyor, canlı maddelerin artışına bozukluk oluyor. Dolayısıyla daha birinci sınıf. Ihtimal ürün açısından ılıman iklimlere göre ürün açısından onları yakalayamazsak üstelik nitelik bakımından bunu tolere edebiliriz. Henüz yüksek nitelikli mahsulat yetiştirebiliriz. Bu anlamda icraat yürütüyoruz. Hem verimine bakıyoruz hem kalite içeriklerine bakıyoruz.”

“KIŞIN EKİLDİĞİ TAKDİRDE VERİMDE ÇOK CİDDİ ARTIŞLAR MEYDANA GELİYOR”

Bölgede genel namına yaz döneminde tarım yapıldığını hatırlatan Şenkal, çemen ve kişniş kabil bitkilerin alternatif adına kışlık kendisine yetiştirebileceğini, bununla ilişkin namına kâh sınama ekimi çalışmaları yapıp sonuçlarını değerlendirdiklerini söyledi. Şenkal, “Birkaç sene yoğun yapmış olduğumuz icraat sonucunda, bu bitkilerin kışlık kendisine dahi bayındır bire bir şekilde ekimini yapabiliriz. Biz biliyoruz kim bir nice ürün yazlık kendisine yetiştiriliyor. Kışın ekildiği takdirde verimde çok tehlikeli artışlar meydana geliyor. Zımnında haddinden fazla yüce bire bir kazanım adına karşımıza çıkıyor. Kışlık ekincilik birlikte yapabiliyoruz. Havza çiftçisi, almaşık kendisine tıbbi bitkilerin yetiştiriciliğine eğilebilir. Söz Gelişi kekiği çok bayındır bir şekilde kadro yetiştirebilirler. Melisa tarımı yapılabilir, bunun kabilinden bu dalan nebatat yapılabilir ama söz gelişi geçmiş kitapta kesim çiftçisi, özellikle yoz üreticilerimiz üzere kıtipiyoz ölçekli baharat amaçlı ilkbahar üretimi, bahar bitkisi kendisine bunların tanımına başlanabilir” diye niteleyerek konuştu.

“HANGİ ZAMANDA NASIL EKİM YAPABİLİRLER? EKİM ZAMANINI NASIL AYARLAYABİLİRİZ? BUNUNLA İLGİLİ BİR BİLGİ ALIŞVERİŞİ YAPABİLİRİZ”

Çiftçinin tıbbi hoş kokulu nebat ekimlerinde önce sene istenilen düzeyden mahsul alınamamasının normal olduğunun altını çizen Şenkal, “Ama 2’nci, 3’üncü yıllarda ürün artışı sağlanacaktır. Zımnında bu biçim bitkilere oldukça ölçekli namına başlanılabilir. Eğer ki tohumları çoğaltılan çemen, çörek otu gibi yahut kişniş kabil bitkilere bir eğilim yapılacaksa, bunların tarımı yapılacaksa bizimle irtibata geçilirse kışlık kendisine bunları pekâlâ geliştirebilirler, ne zamanda, pekâlâ ilk teşrin yapabilirler? Ekim zamanını şüphesiz ayarlayabiliriz? Bununla ilişkin ayrımsız bilgelik alışverişi yapabiliriz” dedi.

SEKTÖRLERİN İHTİYAÇLARINA BAKARAK BİTKİ ÜRETİMİ

Yozgat Bozok Üniversitesi Ekincilik Fakültesi Doku Kültürü Laboratuvarı’nda sektörlerin ihtiyaçlarına bitkisi üretimi çalışmalarını bile yürütülüyor. Bitki biyokütlelerinin ekonomiye kazandırılması temelinde doku kültürüne yönelik çalışmalar kapsamında bitkinin göze, doku yahut organlarından çoğaltım yapılarak ıslah yönetimi ile bakir tohumlar üretilebildiği kaydedildi.

Laboratuvarda kendir ıslahı, tohumluk üretimi, kenevirin fide ile çoğaltımı ve medikal amaçlı üretimi kadar takatli haddinden fazla çalışmaların yapıldığını bildiren Ziraat Fakültesi Akademisyen Doç. Dr. Behişt Yaman, “Aromatik bitkiler üstünde, doku kültürü üretimi üzerinde çalışmaktayım. Kavisli yassı yetiştiriciliğine maruz kalmadan, görüş koşullarında bile nebat içerisindeki etkili maddeleri üretebiliyoruz. Bitkinin yaprağından, sapından yahut ayrıksı organlarını alarak doku kültürü yöntemiyle hücre kadar, yani kargaşa dediğimiz yapıları üretip elan sonradan içerisindeki aktif maddelerin aceleci tıpkısı şekilde üretimini sağlayabiliyoruz” diye konuştu.

“HEM SARI PİGMENT HEM DE KIMIZI PİGMENT ETKİSİNİ İNCELİYORUZ”

Ziraat Fakültesi Asistan Dr. Tahsin Uskutoğlu da aspir çiçeklerinden katıksız boya elde edilmesine müteveccih çalışmalar yürüttüklerini söyledi. Uskutoğlu, yaptıkları icraat konusunda şu bilgileri verdi:

“Çok eski zamanlardan beri aspir çiçekleri kullanılıyor. Bundan natürel boya elde ediliyor, solgun ve kırmızı. Demincek bunun üstünde çalışıyoruz. Suda çözülebilen zerrin nitelik iki farklı bitkiden elde ediliyor. Birisi zafran, birisi bile aspir çiçeklerinden. Aspir çiçeklerinden elde edilen solgun pigment, haddizatında yüksek sıcaklıklarda safrandan edilen sarıdan elan zorlu bire bir pigment. Nedeniyle bununla ait çalışmalarımız var, ayrımlı mutasyon uygulamaları yaptık. Bunların aspir çiçeklerindeki renk pigmentlerine etkisine bakacağız. Hem sarı pigment hem dahi kımızı pigment etkisini inceliyoruz.”