CHP’nin eş haklarından sorumlu Umumi Komutan Yardımcısı Gülizar Biçer Kara, cezaevlerinde yaşanan esenlik ve yaşam hakkı ihlallerine cebin vacip önlemlerin alınması için TBMM’de araştırı komisyonu kurulmasını önerdi. Esmer, kilolu parasız tutukluların tahliye taleplerinin dikkate alınması amacıyla Hak Bakanlığı’nın harekete geçmesi gerektiğini söyledi.
CHP Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Kişmiri, cezaevlerinde yaşanan sağlığa muvasala engelleri, sağlık ve dirim hakkı ihlallerine alın lüzumlu önlemlerin alınması için Sedir’te komisyon kurulması üzere araştırı önergesi hazırladı. Kara ve CHP’li gayrı milletvekillerinin imzasıyla TBMM’ye sunulan önergede şunlar kaydedildi:
“Koronavirüs pandemisi ile birlikte cezaevlerinin kapasitesi konusu aheste anlamda gündeme gelmiş, yapılan infaz düzenlemeleri ile ukubet uygulama kurumlarında (CİK) oluşabilecek keyif hakkı ihlallerinin önüne geçilebilmesi amaçlanmıştır. Buna karşın Avrupa Konseyi’nin raporlarına yansıyacak seviyede neşeli olan Türkiye’deki ceza yürütüm kurumları, bölüm geçtikçe kapasitelerinin bundan sonra üzerine çıkmakta ve dolayısıyla vakfedilmiş/hükümlülerin esenlik ve ağırbaşlı durumlarda yaşam haklarının ihlaline el açabilmektedir.
Esenlik hizmetlerinin ücretsiz sağlanması ve yasalı statüleri ayırt etmeksizin herkese bu hizmetin ayrımcılık yapmadan sunulması gerekmektedir. Dirim hakkı, sunu esas haktır. Esenlik hakkı ise yaşam hakkına tutkun olan sunu balaban haklardandır.
CİK’lerde tam sayıda doktor/afiyet personeli bulunmaması, esenlik sorunlarının canlandırma ve tedavisinde gecikmelerin mihman hasarlara defa açabilmesi, afiyet sorunları yaşayan mahkûm veya tutukluların sağlığa erişini engelleriyle karşılaşması, şifahane sevklerinde yaşanan güçlük, geciken randevular, kelepçeli tetebbu konusundaki çalışmalar, bir cezaevinden tıpkısı apayrı cezaevine değişen ara sıra tedbirler, değişik ukubet ve durdurma evlerinden ulaşan mektuplarda gündeme getirilmektedir. İdarenin keyfiyetine sınırlı ara sıra düzenlemelerin türe ihlallerine sebep olduğunu belirten hapishanedeki vakfedilmiş/hükümlüler, sorunlarının halkoyu gündemine getirilmesini, heyetlerin durumunda tetkik yapmasını, TBMM çatısı altında alt kurul oluşturularak adalet ihlallerinin araştırılmasını talep etmektedirler.
Tedavi ve esenlik hakkı, hapishanelerde vakfedilmiş/hükümlüleri üstelik kapsayacak şekilde, 2015 tarihli Mahpuslara Muameleye Dayalı Konfedere Uluslar Minimum Ölçün Kuralları (Nelson Mandela Kuralları), 1982 tarihli ‘BM Tıbbi Töre Bilimi İlkeler’, 1988 tarihli ‘BM Herhangi Biçimde Alıkonulan yahut Hapsedilen Kişilerin Korunması amacıyla İlkeler Manzumesi’, 1990 tarihli ‘Mahpusların Islahı için Temel İlkeler’ ve 1990 tarihli ‘Özgürlüğünden Yoksun Mevdu Çocukların Korunmasına ilgilendiren Birleşmiş Milletler Kuralları’ ile güvence altına alınmıştır. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Avrupa Mahpushane Kuralları üzerine (2006) 2 No’lu Başvuru Kararı’nın 40 maddesinde mevkuf/hükümlülerin, yasal statülerine bakılmaksızın kapatılmamış kişilerle fiyat standartta keyif hakkına erişim imkanının sağlanmasının gerekliliğinden bahsetmiştir.
“MARAZLI TUTUKLULARIN VE YAKINLARININ TAHLİYE TALEPLERİNİN DOĞRULUK TEMELLİ YAKLAŞIMLARLA DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKMEKTEDİR”
Lozan üniversitesi marifetiyle Avrupa Konseyi üzere düzenlenen SPACE 1 projesi kapsamında hazırlanan Annual Penal Statistics on Prison Populations for 2020 ismi ile 08.04.2021 günü yayınlanan rapordaki istatistiklere bakarak; Türkiye’nin genel cezaevi kapasitesi 233 bin 194 yaşama olup, cezaevinde mevcut kişi sayısı 297 bin 19’dur. Sevimli sayısı namına Rusya’nın peşi sıra ikinci tam olan Türkiye, cezaevinde kâin hayat sayısının nüfusa oranında ise ilk sıradadır. Pandemi dönemi ile birlikte cezaevlerinin kalabalığı, hijyen önlemleri, kararlı ve yeterli tagaddi, sponsor vitamin tıpkısı takviyeler ve bağışıklığın güçlendirilmesi kadar konular gene gündeme gelmiştir. Değme hangi büyüklüğünde infaz düzenlemesi ile gelişigüzel emanet sayısının azaltılması amaçlansa da koronavirüsün yayılmasının önüne geçmemiş ve cezaevlerinde buna kapalı ölümler yaşanmıştır. Antrparantez ruhsal tedavilerin yetersizliği veya ruhsal olarak erinçsiz olan birinin tespiti açısından dahi muktezi önlemler alınmadığı amacıyla intihar vakaları 2021 yılında üstelik yaşanmaya bitmeme etmiştir. Ukubet İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği’nin verilerine göre; 2021 yılı içerisinde CİK’te mevcut mevkuf ve hükümlülerin 11’i intihar, 20’si esenlik sebepleri nedeniyle hayatını kaybederken 4’ünün dirim hakkı ihlali ise ‘şüpheli veya tanınmayan esbap’ adına kayda geçmiştir. İnsan Hakları Derneği’nin 01.04.2021 günlü açıklamasına bakarak; yaklaşık 300 bin vakfedilmiş hükümlüden, 604’ü gösterişli girmek amacıyla bin 605’inin esenlik sorunu vardır. Ferasetsiz dönüşü sıfır hasarlar yaşayan rahatsız tutukluların ve yakınlarının boşaltma taleplerinin doğruluk iyice yaklaşımlarla değerlendirilmesi gerekmektedir.
Yukarıda açıklayan esbap ile sağlık hakkı ihlalleri başta tevessül etmek için yaşam hakkı ihlallerinin önlenmesi doğrultusunda; sağlık sorunlarının tespiti ve tedavilerin lahzada uygulanabilmesi için cezaevlerinde alınacak önlemlerin belirlenebilmesi, fizyolojik/psikolojik rahatsızlıkları olduğu gerekçesiyle tahliye taleplerinin değerlendirilebilmesi üzere kişilerin hastalık teşhisinin yapılabilmesi, hastalığı olanların gerekli tedaviyi alması, intihara cereyanlı olduğu tayin edilenlere yapılması gerekenlerin tayin edilebilmesi, bulaşıcı hastalıkların cezaevlerinde yayılmasının ve sağlığı yıldırma etmesinin önüne geçilebilmesi amacıyla hıfzıssıhha, tagaddi, havalandırma, istinas vb. sav alanlarının rastgele mapushane için ayrı ayrı tespitinin yapılarak alınabilecek önlemlerin belirlenebilmesi ve bu doğrultuda ceza infaz kurumları başta tutmak amacıyla kurumların kapasitelerinin artırılması için zaruri çalışmaların yapılması; temelde mahkûm ve tutukluların sağlık hakkına erişimlerinin sağlanması ve dirim haklarının ihlal edilmemesi üzere mukteza çalışmaların yapılması ve bu konularda zaruri olan mevzuat değişikliklerinin yapılması için Anayasa’nın 98., TBMM İçtüzüğü’nün104. ve 105. maddelerine bakarak Meclis araştırması açılmasını sunma ve öneri ederiz.”
