Ankara Üniversitesi Baytar Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, Keneler ve Sakırga Kaynaklı Hastalıklar Araştırı Laboratuvarı Sorumlusu Doç. Dr. Ömer Orkun, Türkiye’da insanları enfekte edebilen sakırga kaynaklı yıpranmamış ayrımsız bakteri görüldüğünü söyledi.
Orkun, AA muhabirine, sakırga kaynaklı patojenler ve sebep olduğu hastalıkların toptan anlamda adam ve hayvan sağlığını kısık derecede tehdit ettiğini belirtti.
Günümüzde artan moleküler teknikler sebebiyle kene kaynaklı patojenlere faktör olan yeni türlerin ortaya çıktığını tabir eden Orkun, özellikle Anadolu’de orman içi havza olan Bolu’dan başlayıp Ankara’daki çok çeşitli geçiş zonlarını içine düz ve nısıf yağışsız bozkır coğrafya olan Kırşehir’dahi akıbet bulan tıpkı alanda sakırga kaynaklı patojenlerin katıksız dinamiklerini anlamaya müteveccih meydan ve laboratuvar çalışmaları yürüttüklerini anlattı.
Orkun, 2 bine mail kenede yüzlerce patojen (hastalık oluşturan mikrop) taradıklarını ve 32 ayrımlı kene kaynaklı patojenin varlığını belirlediklerini dile getirerek, şöyle devam etti:
“Bu ağır derecede yüce aynı ölçü ve bunların hiçbiri Katliam Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) virüsü değil. Tayin edilen patojenlerden 10’unun insanı enfekte edebildiği ortaya çıktı. Bunlardan tıpkı tanesi de şu an patojen namına Avrupa’da yeni ortaya çıkan ve Avrupa’nın sunu muhteşem vektörü olan Ixodes Ricinus kene türünün naklettiği ‘Neoehrlichia Mikurensis’ adı altındaki tıpkı bakteri. Bunun Türkiye’dahi daha önce varlığı bilinmiyordu, kullanılmamış belirleme ettik. Bu çeşit, Avrupa’da insanlarda patojenik olan zoonotik hastalıkların yeryüzü mehabetli vektörü adına akseptans edilir ve Avrupa’nın üstünde sunma haddinden fazla çalıştığı sakırga türüdür. Bizim ülkemizde alelhusus Anadolu’nun kuzeyi, Trakya ve İstanbul’üstelik hâkim tıpkısı çeşit.”
Orkun, yaptıkları araştırmanın arsıulusal bilimsel tıpkı dergide yayımlandığını söyledi.
“Mıhlı insanlarda de patojeniteye sebep olabiliyor”
söz konusu bakterinin, insanlarda zaman damarlarının iltihaplanması ve tromboembolik patojenite ile seyreden birtakım bozukluklara misil açabildiğine belen eden Orkun, “Eskiden alelhusus immün sistemi algın veya baskılanmış, dalağı münfail, kan kanseri, lenfoma ve MS kabilinden hastalığı olan insanlarda patojenik olduğu sanılıyordu. Ancak akıbet yıllarda Avrupa’daki vakalara baktığımızda, immün sistemi gayet yerinde, sağlıklı insanlarda da patojeniteye amil olabildiği üste özellikle kimi ilaçlarla immün sistemi baskılanmış hastalarda ise ölüme varabilecek sonuçlara sebep olduğu bildiriliyor.” diye niteleyerek konuştu.
Bu türün amil olduğu hastalığın çok iveğen enfeksiyona etmen olmadığı için bugüne kadar bilinemediğine dikkati çekici Orkun, şöyle konuştu:
“Ülkemizde bu patojen maalesef birçok rutin tanılama sistemlerinde kayran almamaktadır. İhmal ediliyor benzer, marazlı tanısı konmadan tedavi edilmiş olabilir. Fakat gelecekte bu patojenin ayırıcı tanıya lazım ulusal başvuru laboratuvarlarında gerekse hastanelerde eklenmesi gerekiyor. Zira erken tanılama maltalık kurtarır ve tanımadığınız bir mikroorganizmayla savaşmanız çokça zordur. O yüzden sakırga kaynaklı patojenler, üstünde çokça durulması gereken patojenlerdir.”
Bakteriyi haiz Ixodes Ricinus kene türünün yüksek neme gerekseme duyduğuna belen eden Orkun, “Bu türü yalnız kırsal kesimlerde değil hele içerisinde orman içerme fail devlet içi yapılarda yani kentsel bölgelerde de görüyoruz.” dedi.
Bu sakırga türünün İstanbul’daki Belgrad Ormanı’nda, Trakya ve Anadolu’nun kuzeyinde göründüğünü anlatan Orkun, bu türün insanları sıklıkla enfekte ettiğini dile getirdi.
“Bir tayyareci kalemin defterde bıraktığı dideban kadar, çokça yoz”
Orkun, bu kene çeşidinden tevakki etmek üzere öncelikle tuhaf bazında sistematik namına epidemiyolojik araştırma yapılması gerektiğini vurguladı.
Tayin edilen noktalar üzerinden başlayarak eş coğrafi noktalarda er uyarı sistemlerinin oluşturulması gerektiğini dile getiren Orkun, şöyle devam etti:
“İki yıl geçmiş gelecekte Türkiye’da ‘Ixodes Ricinus kaynaklı salgın oluşabilir’ endişesi ile bu adalet ve taşıdıkları patojenlere katışıksız benzeri projeyi Esenlik Bakanlığına sunduk. Umarım bunun üzerine gidilir çünkü tığ bu salgını sunma incitici ateş parçası ülkelerden biriyiz. 2002’üstelik hiç bilmediğimiz bire bir şekilde dünyanın arz şişman KKKA salgınına maruz kaldık ve hala devam ediyoruz. Türkiye açısından gelecekte olacak kene kaynaklı salgınların sebeplerinden aynı tanesi başkaca belki adına genişlik yükseklerinden biri Ixodes Ricinus. Bu türle ait lehçe verileri almamız gerekiyor. Rezervuar konakları bulmamız lazım.”
Kenelerin dokunaklı olduğu yerlere ilişkin bozgun ve risk haritalarının çıkarılması ve insanların bilinçlendirilmesi gerektiğine işaret fail Orkun, “İnsanlar kendisine tutunduğunda bu kök keneyi genelde göremiyor zira bu sakırga, bir uçucu kalemin defterde bıraktığı bekçi büyüklüğünde, çok adi. İnsanlar çoğu antlaşma ayırt edemiyor. Diğeri hemencek fark edilebilir ama bu türü sezmek zor olduğundan, insanların vücutlarını haddinden fazla ince aramaları gerekiyor.” şeklinde konuştu.
Orkun, insanlara, kendisine tutunan keneyi bulduğunda bire bir an geçmiş vücutlarından çıkarması uyarısında bulundu.
