ŞANLIURFA/IĞDIR – Mevsimsel tarım işçileri “Savuşturmak Parası İçin” Türkiye’yi dolaşıyor (1)

Sezonluk ekincilik işçileri, Türkiye’nin dört bir yanı sıra cebin teri dökerek üretime yardım sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta devlet ekonomisine oylumlu katkıda kâin Şarki ve Güneydoğu Küçük Asya kentleri, eş gücüyle birlikte üretime destek veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonradan üçüncü sırada kayran alan Şanlıurfa’bile bile kâh aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, çokça sayıda karı bile evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Mersin Ağacı’den Kalaba’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya büyüklüğünde Türkiye’nin dört bir köşesine anbean tarla ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde iğ, yerfıstığı, soğan, sarımsak, sarıerik, karpuz, şeker hastalığı pancarı, patates, çilek, biber, fasulye, günebakan, domates, elma, üzüm ve fındık kadar ürünlerin hasat yahut çapalama işlerini işleyen işçiler, kurdukları çadırlarda site yaşamı ve teknolojiden uzak sürdürmek zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri için haddinden fazla şiddetli gören ekincilik işçilerinin bu dirim koşullarından çocukları birlikte etkileniyor. Kavurucu sıcak altında günde arada bir 12 saat hizmet etmek zorunda artan tarım işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonra site değiştirerek mevsimine bakarak ikinci, başkaca üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her sene karı ayından itibaren başladıkları yolculukta ilk durakları Çukurova olan tarım işçileri, burada seralarda ve lamba karpuzu fidesi ekiminde çalışıyor, arkası sıra yerfıstığı hasadı amacıyla Osmaniye’ye, soğan hasadı üzere Amik Ovası’na, hububat, pancar, nohut ve kumpir hasadı üzere İç Rum’ya, domates hasadı üzere Ege’ye, kayısı hasadı üzere Malatya’ya arkası sıra fındık hasadı üzere Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın evvel ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu tutan tarım işçilerine, alelumum çocukları dahi eşlik ediyor. Gittikleri bölgelerde çadır yahut konteynerlerde küsurat işçilerin ağızlarından çıkan eş söz ise “Savuşturmak parası üzere” oluyor.

Tarım işçileri, serencam yıllarda Antalya ve Sazak’e birlikte seralarda çalışmak için gidiyor.

“Türkiye’dahi 2 milyona andıran sezonluk gezmen tarım işçisi var”

Harran Üniversitesi Marifet Literatür Fakültesi Coğrafya Bölümü Lehçe Coğrafya Asıl Bilgi Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Benek, AA muhabirine, mevsimlik tarım işçiliği ve barhana konusunda teferruatlı yıllardır akademik çalışmalar yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 milyar kişinin hareket gücüne ihtiyaç duyulduğunu, bunun 450 milyonunun sezonluk tarım işçisi gücünden karşılandığını tamlayan Puan, “Türkiye’birlikte istihdam edilen tahminî 32 milyon kişiden 5-6 milyonu tarım sektöründe düzlük almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimlik seyyar tarım işçileri oluşturuyor.” dedi.

Fakül, mevsimlik gezgin tarım işçilerinin kişi içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani kendi yöresinde ama evini infirak ederek zamanının nazik aynı kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Gayr ise ailesiyle ülke dışına çıkanlar ki bu koskocaman bir sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını özlük evleri ve illeri dışında buyurmak amacıyla yola çıkarlar. Hoppadak bire bir yöreye dahi gitmezler duraksız tıpkı yaşam sürdürürler. Örneğin Malatya’ya kayısıya henüz bilahare Karadeniz’e fındığa, İç Anadolu’da şekerpancarına, Çukurova’üstelik pamuğa, Akdeniz’da narenciyeye, Ege’bile ise üzüme giderler. Yani yılın neredeyse büyük bir kısmını zat yaşam alanları dışında geçirirler.” diye niteleyerek konuştu.

Mevsimsel turist tarım işçilerinin seçkin yıl okullar kapanmadan tekmil eş fertleriyle bulundukları yeri tecezzi ettiklerini söyleyen Benek, şöyle devam etti:

“O nedenle elimizde sayıya ait açık aynı marifet bulunmamaktadır ancak pandemiyle alay malay sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’bile toprak dışına geçmek zorunda artan sezonluk tarım işçileri pandemiden muaf tutuldu ve müsaade alarak devlet dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında da tıpkı eksilme oldu, yani rahatsız olanlar o anda Kovid-19 olanlar aynı kısmı gidemedi ama buna karşın 2020’birlikte resmi izin alarak Şanlıurfa dışına çıkan ev sayısı 27 bin civarındadır. Tamam ocak fertleri dahil edildiğinde ortaya sâdır tablo 160-170 bin ekincilik işçisine karşılama ediyor. Şanlıurfa’birlikte tamlık karı fertleri dahil edildiğinde bütün sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite ayrımsız yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Fakül, Türkiye genelinde mevsimsel tarım işçisi üstüne alıcı ve donör bölgelerin ayan ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Yeryüzü çok Şark ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri arz fazla mevsimlik ekincilik işçisinin olduğu bölge namına karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Anadolu Bölgesi’nde da olduğunu söyleyebiliriz. Sezonluk ekincilik işçisi kayran bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Rum şekerpancarı, Çukurova pamuk ve başka sebzeler, Ege’bile üzüm kabilinden ürünler… Barhana veren ve alan bölgelerde hakeza ayrımsız mobilizasyon var. Yani mobilite ayrımsız yaşamdan bahsediyoruz. Mütekâmil ülkelerde sezonluk ekincilik işçisi mobilizasyona geçe çok kaba ve net tıpkısı şekilde ayrıntılar dahil edilmez ama Türkiye’de çok münhal ve kemiksiz tıpkı şekilde familya fertleri kâffesi dahil edilir. Yani daha kapanmadan çocuklar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’da 5-6 milyon gönül tarım sektöründe çalışırken, hem mahalli hem gezici namına bakıldığında 2 milyona andıran tıpkısı sezonluk ekincilik işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati calip devlet de Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu büyüklüğünde faziletli olması yoz düşündürücüdür. Çünkü ekincilik potansiyelinin sunu faziletkâr olduğu illerden biri.”

Seyyah ekincilik işçilerinin mücahede takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan kalkışmak için Güneydoğu’dan Türkiye’nin ciharıyek yanına çalışmaya giden turist tarım işçileri, birlik yılı neredeyse memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimlik tarım işçisi göçü almazken, bu illerden Türkiye’nin ciharıyek yanına iştirakçi gidiyor.

Gezmen tarım işçilerinin iş takvimi ise şöyle:

Familya: Lamba Karpuzu fidesi ekimi (Adana)

Şubat: Brokoli, Karnabit (İzmir)

Mart: Erik (Sazak)

Nisan: Şeftali, çilek (Mersin Ağacı), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker hastalığı pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-görgüsüz (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Lamba Karpuzu, kumpir, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), pancar çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Günebakan, sarımsak, çükündür (Aksaray), kiraz (Adana), kayısı, karpuz, kavun (Mersin Ağacı), enginar (Sakarya), sarıerik (Manisa), kayısı, karpuz (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve hıyar (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Orak Ayı: Kayısı (Malatya), tahıl (Konya), göveri ve kâr (Afyonkarahisar), üzüm (Sazak), benzen mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, karpuz, marul, şeftali (Bilecik), domates, patates (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), sarıerik (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, çükündür (Karaman), narenciye (Adana-Sazak), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalaba-Trabzon), üzüm (Manisa), gün çiçeği, domates (Kayseri), nohut, ayçiçeği, soğan, şeker hastalığı pancarı (Yozgat), kumpir ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), ayçiçeği (Bursa), zayıf fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik ayçiçeği (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), budala, soğan, domates (Ankara)

Ilkgüz: Ayçiçeği (Dert), kumpir (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), patates (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, ark fasulye (Bitlis), mısır, pancar, günâşık (Kütahya), Koz (Balıkesir), çükündür, domates (Eskişehir), ekolojik ortam gündöndü (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Ilk Teşrin: Zeytin (Mersin Ağacı-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), parafin kestane kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), dinç fasulye (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Sivas), gün çiçeği (Muş), kumpir (Ekim), darı, günebakan, soğan, kumpir, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Kasım: Turp (Osmaniye), kırmızı dürme (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), akdarı (Konya), Trabzon Hurması (Adıyaman)

Mesafe: Havuç (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Aydın), marul sıçandişi şeş (Bilecik)



Share: