Karadeniz kıyısında günümüze ulaşabilen biricik antika temsil: ‘Tios Antika Tiyotrosu’

7 bin şahsiyet temaşa selen, firez ve tekellüm hayatına karışma edilecek

ZONGULDAK – Zonguldak’ın Filyos beldesinde 2 bin 700 yıllık Tieion Antik Kenti’nde; Karadeniz kıyısında günümüze kadar ulaşabilen yegâne antik piyes olma özelliği haiz yapının ortaya çıkartılması üzere icraat yeniden başladı. 10 yıllık aranın ardından başlayan çalışmalarla tiyatronun; marifet, firez ve görüşme hayatına kazandırılması planlanıyor.

Çaycuma ilçesine kapalı Filyos beldesinde Tios (Tieion) Antik Kenti’nde 2006 yılında başlayan tiyatronun ortaya çıkartılması çalışmaları belli başlı dönemlerde sürdürüldü. Çalışmalar 10 yılın peşi sıra Kdz. Ereğli Müze Müdürlüğü başkanlığında Zonguldak Valiliği ve TPAO’nın desetğiyle yeniden başladı. Doç. Dr. Şahin Sebep’ın koordinatörlüğünde başlayan ilmî çalışmalarda tiyatronun kapasitesinin 7 bin kişilik olduğu belirleme edildi.

Karadeniz kıyısında günümüze kadar ulaşabilen biricik antika temsil olma özelliği taşıyan Tios antika tiyatrosunun ortaya çıkartılmasının arkası sıra rölöve, yeniden tasarımlama ve restorasyon yapılarak selen, hanek ve ekin hayatına dahil edilmesi planlanıyor. Tiyatronun yerleşme sıralarının kocaman bire bir bölümünden karayolunun geçmesi, erke dağıtım hatları ve gâh konveksiyon hatlarının bölgeden geçmesi zımnında çalışmalarının duruluk verildiği tiyatroda icraat iki hafta ilk başladı.

“Karadeniz’in alelade mücevheri”

Yerbilimci, Coğrafyacı ve Gezgin William Francis Ainsworth’ın 19. yüzyılda bölgeye yaptığı gezideki hatıratında “üs aynı Ionia kolonisi” ve “Karadeniz’in yoz mücevheri adına” andığı antik kentteki çalışmalara değinen Ilmî Kazı Koordinatörü Doç. Dr. Delicesine Yıldırım, “Karadeniz’da mehabetli ayrımsız antik kent konumunda olan Tios’daki (Tieion) 2022 yılı kazı çalışmaları genel anlamıyla temsil ve çevresinde yürütüldü. ve halen de bitmeme etmekte. Temsil çevresinde ölçülü icraat şimal ve cenup bölümlerinde ağırlık kazandı. Buradaki Roma Tiyatrosu’ndaki evvel çalışmalar 10 sene önceki başlamıştı. Fakat 10 almanak süreçte gerek gündeş karayolunun tezelden tiyatronun yerleşme sıralarının majör bire bir bölümünün üstünde bulunması gerekse hem elektrik hem dahi fiberoptik kablo hatlarının buradan geçmesinden ortalık buradaki çalışmaları kaplamak zorunda kalmıştık. 10 yıl aradan sonraları tekrardan çalışmaları başlattık. Çalışmalar sırasında tiyatronun cesim bire bir bölümünün akva durumda olduğunu gördük. Aslına bakarsanız 19. yüzyılda bölgeyi ziyaret etmiş olan oylumlu gezginlerden birisi olan William Francis Ainswort hatıratında Anadolu’nun genişlik güzelce tiyatrolarından birisinin burada olduğunu ve günümüze kadar çokça kuvvetli durumda kaldığını belirtmekte” diye niteleyerek konuştu.

“Karadeniz sahillerinde günümüze büyüklüğünde gelebilmiş biricik antik temaşa”

Antika tiyatronun yerleşme sıralarındaki taşların Cenevizliler Dönemi’nde surların inşaatı, 1940’lı yıllarda de çağcıl evlerin yapımı sırasında temellerinde kullanıldığını anlatan Atmaca Saika, “Yapmış olduğumuz çalışmalar sırasında tiyatronun habitat sıralarının şanlı bir bölümünün söküldüğünü, 1940’lı yıllarda gündeş evlerin yapımı sırasında temellerinde kullanıldığını gördük. amma velakin Cenevizli Dönemi’nde değerlendirilen surların inşaat sırasında tiyatronun yurt sıralarına ait bloklarla karşılaştık. Buna karşın hala tiyatro oldukça müstehzi benzeri vaziyette. 7 bin kişilik kapasitesinin olduğunu düşünüyoruz. Bununla bu arada birlikte Karadeniz Sahilleri’ndeki günümüze kadar gelebilmiş yegâne antika seyretme. Amasra’de dahi bunun tıpkısı bulunmakta ama orada yegâne tıpkı tonozu kalmış durumda. Burada ise yerleşme sıralarının olduğu bölümün neredeyse bütünü görünür durumda. Buradaki yapılan hafriyat çalışmalarını birkaç sene boyunca bitmeme ettirmeyi düşünüyoruz. Sonrasında ise röleve ve restorasyon projelerini hazırlayarak bu tiyatroyu tekrardan selen ve firez hayatına karışma etmeyi planlamaktayız. Teferruatlı soluklu aynı çalışma. Biraz sene içerisinde çalışmaları tamamladıktan sonraları selen, kültür ve tekellüm hayatına bu yapıyı dahil etmeyi planlıyoruz” diyerek ifade etti.

Dron ile açıktan görüntülenen Tios, Tieion, Tianon, Tium üzere isimlerle anılan 2 bin 700 almanak antika site bölgenin tarihine da mum tutuyor.