Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta meydana mevrut depremlerin ardından bölgede araştırı işleyen akademisyenler, yüzeydeki kırıkların üzerinde su birikintilerin oluştuğunu, yıpranmamış akarsu kaynaklarının ortaya çıktığını tayin etti.
Gaziantep’teki evinde 7,7 büyüklüğündeki depreme yakalanan Hakkari Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Nuri Bodur, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Kürsü Başkanı Prof. Dr. Erdim Bozkurt ve Çin’in Wuhan Üniversitesi Kayran Bilimleri Fakültesi Asistan Johnathson Meng ile Kahramanmaraş ve Gaziantep’in ilçelerinde düz çalışması gerçekleştirdi.
Yaklaşık iki hafta boyunca yıkımın bildirme haddinden fazla olduğu bölgelerdeki fayların geçtiği güzergahlarda oluşan yüzey kırıklarını ve hasar gören binaları inceleyen bilgi insanları, yer sarsıntısı nedeniyle düzlük yüzünde gelişen sair olayları dahi gözlemledi.
Yaptıkları incelemelerle ilgilendiren tespitlerini AA muhabirine anlatan Bodur, depremin etkisinden beş altı da olsa kurtulduktan sonraları Gaziantep ve çevresinde fayların geçtiği bölgelerde sarsıntının etkilerini araştırmaya müteveccih çalışmalara başladıklarını söyledi.
Depremin yer bilimsel yapılarda ve yerleşme yerlerinde meydana getirdiği hasarları gözlemleme imkanı bulduklarını tamlayan Bodur, “15 dolaşma sahada çalışma yaptık, 15 periyot daha mücahede yapacağız. Bu çalışmalarda Elbistan, Nurhak, Gölbaşı, Pazarcık, Narlı, Beyoğlu, Şekeroba, Türkoğlu, Nurdağı ve İslahiye’deki ilenç zonunun olduğu alanlarda, ovalarda fayın geçtiği noktaları inceleme ve değişimleri istimara fırsatı bulduk. Ovalarda bulunan tam iskân yerlerindeki yapılar yüzde 95 oranında yıkılmış durumda. Ovaların sarsıntı açısından şişman coşkunluk sunu ettiğini yıllarca jeolog meslektaşlarımla gelişigüzel bilcümle dile getirmeye çalıştık.” dedi.
“Dünyada eşi aynı görülmeyen depremler silsilesiyle yüz yüze kaldık”
Fayların geçtiği yerlerde kitle hareketleri, devasa kayaların köy ve yer yollarına düşmesini, yer kaymalarını, satıh kırılmaları ve burkulmalarını gözlemlediklerini anlatım eden Bacaksız, şöyle bitmeme etti:
“Yüzeylerdeki kırıklar üzerinde ayrımsız mızıka gölcüklerin, kullanılmamış su kaynaklarının ortaya çıktığını gördük. Alelhusus Elbistan’dan İslahiye’ye büyüklüğünde uzanan bölgelerdeki tarla, bina, binaların duvarları, dere boyları ve sulama kanallarında 6,5 metreye varan çok sayıda saha değişimlerini, ötelenmeleri izledik ve ölçtük. Zeminin özelliğine mecbur olarak bu değişimlerin sayı farkı 3-4 metre beyninde değiştiğini tespit ettik. Dünyada eşi benzeri görülmeyen depremler silsilesiyle karşı karşıya kaldık. Haddinden Fazla şişman benzeri afet. Cenabıhak devletimizin yardımcısı olsun. Devletimiz personeli, ekipmanları, araçlarıyla bölgelere ulaşmaya çalıştı. Benzeri bando sıkıntılar türlü. Bu çok büyük tıpkı yer sarsıntısı. Bu depremde anbean herhangi bir yere aksetmek kabil olmayabilir. Kesim nazik benzeri hasara uğradı.”
Artçıların 6 kamer ile benzeri yıl arasında devam edeceğini düşündüklerini dile getiren Bodur, yerleşim alanlarını “mukaddema deprem oldu, daha çok gayrimümkün” mantığıyla seçmemek, dirim alanlarının kırık hatlarının geçtiği yerlere, göl, nehir ve bahir kıyılarına kurulmaması gerektiğini vurguladı.
Hakkari bölgesinden sabık faylara bile değinen Bacaksız, şunları aktardı:
“Hakkari bölgesin kırık açısından dallı güllü ayrımsız havza. Yüksekova, Şemdinli, Başkale ve İran’daki Salmas faylarının faal olduğunu biliyoruz. Bu faylarda enerji birikimlerinin olduğunu düşünüyoruz. İstanbul ve İzmir’de olduğu kadar mikrobölgeleme çalışmalarının detaylı namına kül diyar ve ilçelerde yapılması gerekir. Ayrımlı üniversitelerden arkadaşlarımızla alay malay Hakkari’nin depremselliği yönünde tıpkısı mücahede yapmayı planlıyoruz. Buna analog benzeri çalışmayı Kahramanmaraş’ta da yürütmüştüm. Bu mücahede 4 yıl sürdü. Bu çalışmayla kavuşum hareketi, akarsu kaynaklarının bedaheten değişimleri ve açığa sâdır gazları değerlendirme imkanı bulmuştum.”
