Enerji ve Elbette Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’daki eroin faciası üzerine TBMM’ye bilgi verdi. Dönmez, faciada yaşamını yitiren işçiler amacıyla, “kişi başına hep 1,5 milyon liranın üstünde ayrımsız ifa yapılacaktır” dedi. Dönmez’in açıklamalarına tepki gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
Erke ve Bittabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 işçinin ölümüyle sonuçlanan eroin faciasıyla ait bugün TBMM Genel Kurulu’nu bilgilendirildi. Dönmez, özetle şunları söyledi:
“ELİM KAYMAKAMLIK: 14 Teşrinievvel Cuma akşamı saat 18: 10 sıralarında, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessesesi’nde ülkemizi kanun boğan feci aynı beyaz zehir kazası meydana gelmiştir. Kaymakamlik haberini alır almaz İçişleri Bakanı’mız ve Düzentileme ve Içtimai Asayiş Bakanı’mızla gelişigüzel olay namına anlama ederek çalışmaları bizzat yerinde koordine ettik, hep kurumlarımızı birlikte uyanıklık durumuna geçirdik. söz konusu kısık hadisenin, bataklık gazı gazının boşalmasına sadık yerine grizu patlaması şeklinde meydana geldiği değerlendirilmektedir. Patlamanın arkası sıra galeride kısmi yangınlar oluşuk, kezalik kömür üretiminin yapıldığı alanda da bölümsel göçükler meydana gelmiştir.
110 MADENCİ KARDEŞİMİZ ÇALIŞMAKTAYDI: Kazanın meydana geldiği 16: 00-24: 00 vardiyasında 110 madenci kardeşimiz çalışmaktaydı. İşletmedeki tahlisiye, yani istirdat ekiplerimiz marifetiyle ivedilikle meydan altında arama-istirdat çalışmalarına başlanmıştır. TTK Amasra Müessesemizde 30 tahlisiyecimiz bulunmaktadır. Antrparantez Zonguldak, Bartın, Ankara ve Kütahya’dan de toplanmış 110 şahsiyet ilave tahlisiye ekipleri, maden ocağındaki arama-istirdat çalışmalarında düz altında fariza almıştır. Bartın, Sakarya, Kütahya, Karabük, Zonguldak, Eskişehir, Bolu, Düzce, Kastamonu, Samsun ve Ankara illerinden 116 şahsiyet AFAD arama-kurtarma ekibi da çalışmalara bindi yöneltmek amacıyla bölgeye sevk edilmiştir.
MÜESSESEDE ÜRETİME, FALİYETE MESAFE VERİLDİ: Madencilerimizden 58’i esen namına boşaltma edildi, ne efsus kim 41 madenci kardeşimiz hayatını kaybetti, 11 madencimiz ise gaileli adına hastanelere gönderme edildi. 6 madencimiz, Sağlık Bakanlığı’nın cankurtaran uçağıyla İstanbul Çam ve Sakura Site Hastanesi’hangi atıf edildi, artan 5 dertli madencimizin tedavilerine bile Bartın’üstelik devam edildi. Bugün bakımından yalnız İstanbul’üstelik 6 madencimizin tedavisi bitmeme ediyor, Bartın’daki bütün yanık madencilerimiz dahi hamdolsun taburcu oldu. Kazanın ardından, 18 saat içerisinde taharri-istirdat faaliyetleri eksiksiz ve müessesede da üretime, faaliyete duruluk verilmiştir. Yangının havayla irtibatını keserek söndürülmesi üzere iki noktadan baraj yapımı da tamamlanmıştır.
37 MADENCİYE 1 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI: TTK’nın 2010’dan bu yana yaptığı 677 milyon lira yatırımın yüzdelik 33’ü iş güvenliğine ayrılmıştır. TTK’nın 5 müessesinden sunma küçüğü olan Amasra müessesine ise ayrımsız yıllar ortada 77 milyon liralık yatırım yapılmıştır. Bu üstelik yüzde 40’a tekabül etmektedir. İlgili yönetmeliğe göre değme 250 çalışana benzeri gelişim sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunluyken TTK Amasra Müessesemizde 580 çalışanımıza 16 gelişim sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmiştir. Bambaşka bire bir anlatım ile herhangi bir 37 madencimize tıpkı hisse senedi sağlığı ve güvenliği uzmanı düşmektedir. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı aracılığıyla emek alanlarındaki bilcümle hareket ve iş basamaklarının risklerinin iş güvenliği uzmanlarınca değerlendirilmesi zorunluluğu getirilmiştir ve bu kurumda icraat de bu düzenlemelere bakarak yapılmaktadır.
EN SON DENETİM 21 AĞUSTOS’TA BAŞLADI: Türkiye’dahi tamam madenleri denetlemekle görevli olan ve ülke genelinde risk gruplarını bile dikkate alarak 8 bin teftiş gerçekleştiren Eroin ve Yer Yağı İşleri Umumi Müdürlüğü marifetiyle, vadi şeş kömür ocakları yılda en beş altı 4 öğün denetlenmektedir. Bu kapsamda TTK Amasra Müessesesi’nin da bu yıl yapılan dördüncü, yani sonuç yapılan denetimi 21-27 Ağustos tarihleri arasında kayran şeş uzmanları eliyle yerinde denetimi gerçekleştirildi. Bu denetimlerde maharet ve yönetimsel düzenlemelere çap tıpkısı kapı belirleme edilmemiştir. Değişik denetimlere gelince, işletmenin ilkgüz ayı içerisinde TTK İş Sağlığı ve Güvenliği Yetişek Kat Başkanlığı, yani bu iç teftiş, maharet elemanları marifetiyle denetlendiğini gördük. Kezalik Düzentileme ve Içtimai Güvenlik Bakanlığı’nın hareket müfettişlerince üstelik denetleme yapıldı.
Kazanın peşi sıra başlayan adli ve idari soruşturmalara gelince, olayın meydana geldiği geçmiş andan itibaren Bartın Cumhuriyet Altını Başsavcılığı yoluyla 6 savcı görevlendirilmek suretiyle adli sormaca başlatılmıştır. Bakanlığımız ile Himmet ve Toplumsal Asayiş Bakanlığı tarafından antrparantez yönetimsel, maharet anket ve denetimler başlatıldı. Olayın cümle boyutları ile açıklığa kavuşması amacıyla muktezi değme cins desteği ait denetim birimlerine vereceğiz.
SAYIŞTAY RAPORUNA YANIT VERDİ: Kazanın yaşandığı önceki dakikalarda Sayıştay raporları kamuoyunda gündeme getirilmiştir. Konuyla ilgilendiren adına bile bile evet dahi yanlışlıkla ortaya atılan iddialara mesafe tefhim etmek istiyorum. Sizin birlikte bildiğiniz üzere Sayıştay, TBMM namına kamu idarelerinin mali canlılık, karar ve işlemlerini denetlemekle görevlidir. Çözme böyleyken 2017 ve 2019 yılları Sayıştay raporlarında kayran düz ‘Solunabilir ve Patlayabilir Tozla Mücadele’ başlığı altındaki hususların dikkate alınmadığı iddiası ortaya atılmıştır. Bu iddiaya ilişkin ölçümler ve kontroller eksiksiz yapılmakta ve mevzuatta belirtildiği seviyede tutulmaktadır. İkinci adına, Soma ve Ermenek kazalarından sonraları mevzuattaki düzenlemelere istinaden TTK’de iyileştirmeler yapılmadığına dair iddialar ortaya atıldı. Cümle müesseselerde kâin toplam 200 kilometrelik düzlük şeş açıklıklarında ‘hayat hattı’ tesis edildi. Meydan altı ferdi kurtarıcı maske değişim istasyonları kuruldu. Eksiksiz hisse senedi süreçleri üzere risk istimara yükümlülüğü getirilmiş, bu kapı çekicilik yoluyla inceden inceye strateji edilmiştir. Düz altında bataklık gazı, oksijen, karbonmonoksit, hidrojen sülfür, sıcaklık ve hava hızını ölçen sensörlerin bulunması zorunluluğu da namına getirilmiştir. Ayrıca müstakil çalışan seçkin ekipte arz birkaç aynı sayı gezici ölçüm cihazı birlikte bulunmaktadır. Antrparantez konveyör danışma ve ivedili uyarı sistemi, tahlisiye cihazı, el tipi yalaz ve basınç ölçer, çoklu gaz analiz seti, merkezi gaz strateji seti, exproof alıcı, ana nefeslik emmeç modernizasyonu, şahsi oksijen maskeleri, antistatik hisse senedi elbiseleri, basın teneffüs istasyonları, hudayinabit yangın söndürme sistemleri, sekunder havalandırma pervaneleri kabilinden burada sayamayacağım icap bireysel gerekse de sahaya yönelik bilcümle işler yapıldı.
VERİLER BİRBİRİNİ TEYİT EDİYOR: Düz altındaki hep say alanlarının gelgel antre ve çıkışını denetlemek ve kontrol etmek amacıyla altılı ganyan sensörler organizasyon edilmiştir. Bu sensörler, seçkin müessesemizde mevcut merkezi doğal gaz izlem birimlerinden izleme edilmektedir. Bunu şöyle yapmak gerekirse müteharrik beher ekibin elinde doğal gaz dedektörleri var. Ayrıca çalıştığı ortamlarda sabit organizasyon edilmiş dedektörler var. Bunlar okumuş ve ünlü ikaz yapıyor. Galiba seviyelere geldiği devir gaz miktarları, bunlar yapılıyor. Bununla de yetinilmemiş, ayrımsız çevir sinyali hattı ile işletmenin üstünde merkezi gaz izleme sistemi kurulmuş, orada üstelik daima operatörler bu durumu izliyor. Verilerden rastgele birisinde ikilik olması yerinde de zaten birbiriyle doğrulama ediyorlar.
Üçüncü namına, Sayıştay raporunda ‘Çalım Degajman Yönergesi hükümlerinin titizlikle uygulanması gerekmektedir’ ifadesi de kamuoyunda vadi aldı. Sayıştay’ın bulguları beyninde düzlük alan Gurur Degaj Yönergesi’ne üstelik yine bir şekilde uyma edilmektedir. 2020 yılı içerisinde Mücahede ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı aksiyon denetçilerince çalım iş yerlerinde bilcümle 26 denetleme mamul olup, bunun dört tanesi Amasra Taşkömürü Müessesi vadi şeş işletmelerinde gerçekleştirilmiştir. Esasen bakanlığımıza merbut Maden ve Yer Yağı İşleri Umumi Müdürlüğü görevlilerince kurum gelişim yerlerinde 45 denetleme yapılmış olup, bunun 7’si Amasra işletme müessesi yer şeş aksiyon yerlerinde gerçekleşmiştir.
Sayıştay raporlarında bahsedilen hususla ilgili kendisine, aslında denetime yetkili olan MAPEG denetçileri ile Çalışma Bakanlığı aksiyon sağlığı ve güvenliği denetçileri tarafından temas tespitte dahi bulunulmamıştır. Kazanın olduğu dönem, Sayıştay raporundaki ifadeler çarpıtılarak, kömürün içerisinde düz kayran bataklık gazı gazı miktarı, çalışılan ortamda faziletkâr metan gazı belirleme edildi şeklinde üstelik lanse edildi. bahis konusu ifade, o gün birlikte açıklandığı gibi tamamen yanlıştır. Kömürün içindeki bataklık gazı miktarı ile ocaktaki havalandırma içerisindeki bataklık gazı oranı birbirinden farklı konulardır. Grizu patlamaları, kömürdeki bataklık gazı miktarı değil, ortamdaki albeni içerisindeki bataklık gazı yüzdesi ile ilgilidir. Adı sabık raporlar, TBMM KİT Komisyonu’nda de görüşülmüş, tezkiye de edilmiştir.
İHMAL VARSA GEREĞİ YAPILACAK: Yelek ve patlamaya yönelik ortaya atılan iddialara gelince, dünya genelinde yürütülen madencilik faaliyetlerinin birçoğunda delme ve patlatma yöntemi kullanılmaktadır. İşin gereği yerine minimum seviyede ve kontrollü olarak ülkemizde de esasen ustalık düzenlemelere uyma edilerek uygulanmaktadır. Son olarak, maden ocağının patlayacağı iddialarına üstelik uzaklık ilam etmek istiyorum. Düzlük şeş bilcümle iş alanları ve methal-yokuş alanları bataklık gazı, oksijen, karbondioksit, karbonmonoksit, hidrojen sülfür, flama ve çekicilik hızı ölçümleri ile 24 saat boyunca daima izlenmekte ve bilgiler da taşıt altına alınmaktadır. Yani o işletmemizde, bire bir uçaklarda olduğu gibi esmer kutumuz var. O esas kadar gerçekleşen cemi ölçümler, kötü ve yukarıdaki görevlilerin arasındaki seçme nev telsiz ve telefon konuşması kayıt altında. Bunların hepsi bile inceleme ve denetime tabi olacak. Hiçbir endişeniz olmasın, genişlik ufak bire bir boşlama varsa gereği yapılacak.
Burada birisi detone ya üstelik kusursuz demedim. Yapılan önce tespitleri sizlerle paylaşıyorum. Havadaki metan gazı oranının yüzde 5 ila yüzdelik 15 beyninde olması, genişlik ufak ayrımsız alev vb. ısı kaynağı ile temas etmesi halinde grizu patlaması meydana gelmektedir. Üç şey tıpkı arada olursa patlama oluyor. Benzeri alışılmış yerine yanıcı özellik kim burada metan, gayr hava, ayrımsız değişik üçüncüsü dahi acıklı konu, yani ısı kaynağı. Ayrıca şu hususları birlikte izah etmek isterim kim İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne bakarak eroin hareket yerlerinde ortamda yüzdelik 1 oranında bataklık gazı bulunması durumunda patlatma yapılmaz. Bunlar, mevzuatta vadi düz eşik değerler. Yüzde 1,5 bataklık gazı varsa güven gayeli hareketlilik kesilir, yüzdelik 2 bataklık gazı bulunması yerinde üstelik madenciler faaliyet ortamından tahliye edilir. Doğal Gaz izlem sensörleri ile birlikte ortamdaki doğal gaz mukannen değerlerin konusunda çıktığında, biraz önceki dahi ifade ettiğim kadar sesli ve aydın alarm verilerek çalışanlar uyarılmaktadır. TTK Amasra Müessesesi’ne kurulan sensörler ile bataklık gazı oranı yüzde 1,5 değerine ulaştığında hem merkezi doğal gaz izleme sisteminde hem birlikte vadi altındaki sistemde soluk çırağ yanmakta, ünlü ikaz vermektedir. Akabinde merkezi gaz izleme birimi eliyle ilgili birimler çabucak telefon ile bilgilendirilip dizge takibe alınmaktadır. Bataklık Gazı oranı yüzdelik 2 değerini bulduğunda düzlük altındaki sistemde ve kayran üstündeki doğal gaz takip merkezinde kırmızı alarm devreye girer ve alelacele müstacel ebat prosedürü işletilmek vasıtasıyla çalışanlar boşaltma edilerek akman havaya çıkarılmaktadır.
PATLAMADAN ÖNCEKİ AKIBET ÖLÇÜM YÜZDELIK 1,69: Kazandan geçmiş akibet kayıtlar incelendiğinde, ortamdaki bataklık gazı gazı oranı evvel yüzde 1,5 seviyesine nail, saat 18: 05 sularında güvenlik amaçlı neşelilik kesilmiştir. Saat 18: 09’dahi ise serencam taşıt, havadaki metan oranının yüzdelik 1,69 olarak ölçüldüğünü göstermektedir. 18: 09’dan sonradan taşıt alınamadı. Parçalanmamış değerlendirmelerimiz o saatten bilahare, bu patlama 18: 10 sularında ulaştı. Patlama anındaki metan seviyeleri, merkezi gaz takip sisteminde ölçülen bu. Deminden beceri birimler, bilirkişiler, yukarıda kayıtlarda bu değerleri bir tane yegâne değerlendirecek.
KİŞİ BAŞI 1,5 MİLYON LİRA TAZMİNAT: Ilçe sonrası yapılacak ödemelerden üstelik konuşmak istiyorum. Sorumlu kimse çıkartılacak ortaya, kimseyi de gizlemeyeceğiz. AFAD, TTK, Türk-İş Sendikası, Iş ve Sosyal Düzenlilik Bakanlığı’mız ve Sülale ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’mız aracılığıyla kişi başına bütün 1,5 milyon liranın üstünde bire bir ifa yapılacaktır. Halihazırda bu ödemeler üstelik yapılmaya başlanmıştır. Gene kazanın meydana geldiği önceki andan itibaren devletimiz tamam gelgel ve imkanları ile Bartın’daydı. Afiyet Bakanlığı’mız, 15 UMKE timi, 262 personel, 51 cankurtaran ile 2 tayyare cankurtaran ile kazazedelerin evvel esenlik müdahalesini ve hastanelere sevkini gerçekleştirmiştir. Öte yandan biraz ilk de anlatım ettiğim kabil, şehitlerimizin ödemelerine başlandı. Proses yer bodur süre içinde tamamlanacaktır. Şehitlerimizin emaneti bizimdir. Madenci kardeşlerimizin evlatları bizim emanetimizdir. Eğitim, afiyet, aksiyon bulma kabilinden müstelzim herhangi bir kalem desteği kendilerine vereceğiz.”
Fatih Dönmez’in açıklamalarına reaksiyon gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
